SatBałtyk

Satelitarna Kontrola Środowiska Morza Bałtyckiego

Zespół

Osoby związane z projektem SatBałtyk.

Projekt SatBałtyk realizowany jest przez konsorcjum Naukowe SatBałtyk, złożonym z Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego (IO UG), Instytutu Fizyki Akademii Pomorskiej w Słupsku (IF AP) oraz Instytutu Nauk o Morzu Uniwersytetu Szczecińskiego (US), którego liderem jest Instytut Oceanologii PAN w Sopocie (IO PAN).
Zadania projektowe realizowane są przez łącznie około 50 pracowników poszczególnych instytucji.

Kierownikiem projektu od stycznia 2015 roku jest:

dr hab. Mirosława Ostrowska, prof. nadzw. IOPAN (IO PAN)

W latach 2010-2014 kierownikiem projektu był:
prof. dr hab. Bogdan Woźniak (IO PAN)
Wspomnienie o profesorze

Kierownikami grup zadaniowych są:


1.dr hab. Miroslaw Darecki, prof. nadzw. IOPAN (IO PAN)	2.prof. dr hab. Adam Krężel, (IO UG)	3.dr dr hab. Dariusz Ficek,; prof. AP (IF AP)	4.dr hab. Kazimierz Furmańczyk, (US)

Sentinel-1B transmits data

Kiedy następują zakwity w Bałtyku?

W Bałtyku występują w ciągu roku trzy rodzaje zakwitów: wiosenny, letni i jesienny. W zakwitach wiosennym i jesiennym biorą udział okrzemki i bruzdnice, natomiast w zakwicie letnim uczestniczą sinice.
Zakwit wiosenny rozpoczyna się od zakwitu okrzemek przechodzącego w zakwit bruzdnic i przesuwa się w przestrzeni i czasie tj. zaczyna się w cieśninach duńskich (Kattegacie i Morzu Bełtów) na przełomie lutego i marca, od marca do maja może występować w Basenie Gdańskim, a w maju na Głębi Gotlandzkiej. Jest to największy zakwit bałtycki w roku.
Drugim w kolejności jest zakwit letni występujący na przełomie lipca i sierpnia w którym uczestniczą sinice. Niestety, nie jest to szczęśliwy termin dla urlopowiczów wypoczywających nad morzem ponieważ zakwit ten może być toksyczny i uniemożliwia, na szczęście tylko przez kilka dni, kąpiele i przechadzki po brzegu. Szczególnie małe dzieci są narażone na niebezpieczne efekty zetknięcia ze skażoną wodą. W ostatnich dziesięcioleciach obserwuje się coraz intensywniejsze zakwity sinic ale są też lata w których takie zakwity są prawie niezauważalne.

Rys. Długość trwania (w dniach) zakwitów sinic w różnych rejonach Bałtyku w latach 2010-2014 (źródło http://www.helcom.fi/baltic-sea-trends/environment-fact-sheets/eutrophication/ cyanobacterial-blooms-in-the-baltic-sea/)Trzeci, jesienny zakwit, występuje zwykle na przełomie października i listopada i dominują tu okrzemki i bruzdnice, ale gatunki inne niż podczas zakwitu jesiennego. Jest to zakwit o najmniejszej intensywności spośród trzech wymienionych.

W okresie zimowym nie ma warunków aby występowały zakwity. Liczba organizmów fitoplanktonowych mocno obniża się i ich zdolność rozmnażania się jest niska. Większość organizmów znajduje się w formach przetrwalnikowych.

VII Sympozjum Konsorcjum SatBatłyk

Jakie organizmy tworzą zakwity w Morzu Bałtyckim?

Mikroskopijne glony i sinice biernie unoszące się w toni wodnej zwane fitoplanktonem. Słowo fitoplankton pochodzi z języka greckiego i oznacza błądzącą roślinę to jest roślinę swobodnie dryfującą. Organizmy te są bardzo małe. Ich rozmiary podaje się w mikrometrach czyli tysięcznych częściach milimetra i można je zobaczyć tylko przez mikroskop. Niektóre tworzą kolonie o kształcie kul lub nitek. Natomiast w czasie zakwitu liczba tych organizmów jest tak duża, że aby ogarnąć cały obszar zakwitu w Bałtyku potrzebne jest zdjęcie z satelity. Zdjęcia samolotowe obejmują zbyt mały obszar.
W Bałtyku żyje ok. 700 gatunków glonów i sinic ale dominują gatunki okrzemek, bruzdnic i sinic i one też odpowiedzialne są za zakwity.
Fitoplankton żyje dzięki fotosyntezie. Istotną cechą fitoplanktonu sprzyjającą zakwitom jest to, że mogą się rozmnażać bardzo szybko, a czas życia jednego pokolenia to godziny lub dni.

Czym jest zakwit w morzu?

Czasem powierzchnia morza zmienia zabarwienie, a woda staje się mętna i pojawia się na niej niebiesko-zielonkawy, szaro-zielony lub brunatny kożuch. Jest to spowodowane masowym rozwojem mikroskopijnych glonów i sinic czyli zakwitem fitoplanktonu.
Można stwierdzić, że zakwity z poziomu morza są zwykle nieestetyczne. Pokryta kożuchem powierzchnia morza nie wygląda zbyt ład nie ale na zdjęciach satelitarnych jest bardzo fotogeniczna.

Rys. 1. Zakwit na Bałtyku w czasie lata. Źródło ESA