Autor: Tomasz Zapadka, ostatnia aktualizacja: 1 grudnia 2015
Promieniowanie efektywne LWnet
Różnica między odgórnym LWd i oddolnym LWu promieniowaniem długofalowym z zakresu długości fal 4 - 100 µm. Wartości wyrażone w [Wm-2]. W systemie SatBałtyk prezentowane są mapy wartości średnich dobowych promieniowania efektywnego jako składowe bilansu promieniowania z rozdzielczością przestrzenną 1 km. Wartości ujemne oznaczają, że morze oddaje więcej energii w postaci promieniowania długofalowego niż atmosfera. Wartości dodatnie oznaczają warunek odwrotny.
Metodyka
Promieniowanie efektywne wyznaczane jest na podstawie średnich dobowych map odgórnego i oddolnego promieniowania długofalowego opracowywanego w ramach Systemu SatBałtyk (model SBRS[1]).
Walidacja
Błąd statystyczny, wyrażony jako odchylenie standardowe różnic pomiędzy wartościami pomiarowymi i wyznaczonymi na podstawie modelu satelitarnego dla wartości średnich dobowych wynosi σ=-12.2Wm-2. Błąd systematyczny (średnia różnica pomiędzy wartościami zmierzonymi i obliczonymi) oszacowano na - 1.1 Wm-2. Walidację przeprowadzono w oparciu o dane empiryczne zebrane na platformie wiertniczej Baltic Beta zlokalizowanej na Morzu Bałtyckim (φ=55°28’50.9’’N, λ=18°10’44.7’’E).
Rys. Porównanie średnich dobowych wartości zmierzonych promieniowania efektywnego LWNET,real oraz obliczonych LWNET,model na w oparciu o model SBRS.
[1]SBRS - Surface Radiation Budget for SatBałtyk
W Bałtyku występują w ciągu roku trzy rodzaje zakwitów: wiosenny, letni i jesienny. W zakwitach wiosennym i jesiennym biorą udział okrzemki i bruzdnice, natomiast w zakwicie letnim uczestniczą sinice.
Zakwit wiosenny rozpoczyna się od zakwitu okrzemek przechodzącego w zakwit bruzdnic i przesuwa się w przestrzeni i czasie tj. zaczyna się w cieśninach duńskich (Kattegacie i Morzu Bełtów) na przełomie lutego i marca, od marca do maja może występować w Basenie Gdańskim, a w maju na Głębi Gotlandzkiej. Jest to największy zakwit bałtycki w roku.
Drugim w kolejności jest zakwit letni występujący na przełomie lipca i sierpnia w którym uczestniczą sinice. Niestety, nie jest to szczęśliwy termin dla urlopowiczów wypoczywających nad morzem ponieważ zakwit ten może być toksyczny i uniemożliwia, na szczęście tylko przez kilka dni, kąpiele i przechadzki po brzegu. Szczególnie małe dzieci są narażone na niebezpieczne efekty zetknięcia ze skażoną wodą. W ostatnich dziesięcioleciach obserwuje się coraz intensywniejsze zakwity sinic ale są też lata w których takie zakwity są prawie niezauważalne.
W okresie zimowym nie ma warunków aby występowały zakwity. Liczba organizmów fitoplanktonowych mocno obniża się i ich zdolność rozmnażania się jest niska. Większość organizmów znajduje się w formach przetrwalnikowych.
Mikroskopijne glony i sinice biernie unoszące się w toni wodnej zwane fitoplanktonem. Słowo fitoplankton pochodzi z języka greckiego i oznacza błądzącą roślinę to jest roślinę swobodnie dryfującą. Organizmy te są bardzo małe. Ich rozmiary podaje się w mikrometrach czyli tysięcznych częściach milimetra i można je zobaczyć tylko przez mikroskop. Niektóre tworzą kolonie o kształcie kul lub nitek. Natomiast w czasie zakwitu liczba tych organizmów jest tak duża, że aby ogarnąć cały obszar zakwitu w Bałtyku potrzebne jest zdjęcie z satelity. Zdjęcia samolotowe obejmują zbyt mały obszar.
W Bałtyku żyje ok. 700 gatunków glonów i sinic ale dominują gatunki okrzemek, bruzdnic i sinic i one też odpowiedzialne są za zakwity.
Fitoplankton żyje dzięki fotosyntezie. Istotną cechą fitoplanktonu sprzyjającą zakwitom jest to, że mogą się rozmnażać bardzo szybko, a czas życia jednego pokolenia to godziny lub dni.
Czasem powierzchnia morza zmienia zabarwienie, a woda staje się mętna i pojawia się na niej niebiesko-zielonkawy, szaro-zielony lub brunatny kożuch. Jest to spowodowane masowym rozwojem mikroskopijnych glonów i sinic czyli zakwitem fitoplanktonu.
Można stwierdzić, że zakwity z poziomu morza są zwykle nieestetyczne. Pokryta kożuchem powierzchnia morza nie wygląda zbyt ład nie ale na zdjęciach satelitarnych jest bardzo fotogeniczna.